Wanneer markopbrengste goed genoeg is...

Hoe goed is u rugbykennis? Hoe goed is u motorbestuursvaardighede? Of, hoe goed vaar u in u deugde as ouer of gade? Onder-gemiddeld, gemiddeld of bo-gemiddeld?  U weet dit is baie moeilik om hierdie tipe vrae eerlik te beantwoord, veral hoe meer persoonlik en direk die vrae raak. In hierdie verband is ons dikwels skuldig daaraan om ons vermoёns en vaardighede te oorskat; enersyds, ons weet nie wat die gemiddelde standaard is nie en kan ons dus nie ‘n akkurate peiling daarvan weergee nie. Andersyds, omdat ons swaar sluk aan ons eie tekortkominge en liefs voorgee om oor spesiale vaardighede en kennis te beskik wat ons bogemiddeld teenoor ander sou maak. Die uiteinde hiervan is dat ons waarskynlik nie rasionele oordele oor ons vermoёns in die afwesigheid van betroubare maatstawwe kan fel nie.     

Daarteenoor het beleggingsmarkte wel ‘n standaard, naamlik die opbrengste van markindekse soos bv. die FTSE JSE Alle Aandeel indeks (ALSI) of die Top 40 indeks, ensovoorts. Die opbrengste van hierdie indekse verteenwoordig die geweegde gemiddelde opbrengste van aandele in die indeks en dien as maatstaf waaraan beleggers hul beleggingsvermoёns oor tyd kan meet. Nogtans, selfs met ‘n maatstaf soos ‘n markindeks beskikbaar beteken dit nie dat die meeste persone in staat is om ‘n rasionele oordeel oor hoe om hul beleggings aan te pak, kan maak nie.

Breedweg gesproke het beleggers drie keuses: Een, stel ‘n professionele beleggingsinstelling (aktiewe fondsbestuurders) aan om na u beleggings om te sien. Hierdie instelling sal verklaar dat hul beter as die markindekse kan doen (hulle weet beter as die mark) en derhalwe vra hul fooie om hierdie uitprestasies te kan lewer. Twee, u kan dit self probeer doen; waarskynlik toegerus met gesofistikeerde tegniese ontledingsprogramme om potensiele wenners uit te wys. Hierdie opsie kan op die oog af baie goedkoper wees, behalwe as jy ‘n prys aan jou tydsbesteding gaan koppel en die resultate uit die aard van die saak nie katastrofies gaan wees nie. Drie, aanvaar jy weet nie genoeg of dink daar is eintlik niemand wat beter as die mark weet nie en verkies ‘n lae-koste passiewe belegging soos ‘n indeksfonds of beursverhandelde fonds (ETF).

Veronderstel u kon aan ‘n gholfspel deelneem waar die uiteindelike wenner die een is wat ‘n gholfbal die naaste aan die vlagpen (“closest to the pin”) op ‘n 3-syfer putjie sou kon slaan. Die wenner wen nie al die prysgeld nie, maar wel die meeste. Selfs indien u ondergemiddeld sou vaar gaan u nog steeds iets wen, maar proposioneel natuurlik baie minder as die top-presteerders. Verder u weet nie hoeveel deelnemers daar is nie, maar u weet daar is wel professionele gholfspelers wat ook aan die spel gaan deelneem en o ja, dit kos niks om deel te neem nie. Die rasionele keuse is waarskynlik om die kans te vat al weet u het die nie die vaardighede van ‘n professionele speler nie. Kom ons verander die spelreёls effens. U kan die gemiddelde afstand vanaf die vlagpen van alle deelnemers kies sonder om self te waag. Wat gaan die rasionele keuse vir die deelnemers met min vaardighede wees? Natuurlik die gemiddelde afstand en dus in alle waarskynlikheid ‘n groter beloning as wat die deelnemer op sy eie houtjie sou kon vermag. Hoe meer deelnemers besef dat hul vaardighede onder-gemiddeld is hoe minder aktiewe deelnemers gaan daar wees en terselfertyd gaan die standaard (gemiddelde afstand vanaf die pen) verbeter soos net die beter spelers aan die spel deelneem.          

Hierdie gholfspel bied ‘n belangrike analogie met beleggingsmarkte. Oor die langtermyn bied beleggings ‘n reёle beloning aan beleggers weens die positiewe sinergieё wat voortspruit uit die werking van die kapitaalmarkte en allokering van kapitaal, maar aktiewe beleggers kan slegs wen relatief tot die gemiddeld deurdat daar beleggers is wat swakker as die gemiddeld doen. Die gemiddeld (markindeks) is immers die netto opbrengs van al die verhandelinge van alle aktiewe beleggers. Daar is egter een belangrike verskil: Beleggings kan nie verniet gedoen word nie, daar is beide aanvangs– en deurlopende kostes soos transaksie, navorsing, advies en administrasie ter sprake. Indien dieselfde sou geld vir die gholfspel sou daar baie minder aktiewe deelnemers wees en waarskynlik 60-70% van alle potensiele deelnemers sou eerder met die gemiddelde afstand vanaf die pen tevrede wees. Hoekom geld dieselfde dan nie vir beleggersgedrag in die algemeen nie, synde dat ‘n relatief klein persentasie (minder as 10%) van alle beleggings in die kleinhandel na indeksfondse vloei? Andersins gestel, indien beleggers werklik rasioneel (en eerlik met hulself) opgetree het moes waarskynlik tot 50% van alle beleggings eerder na indeksfondse gevloei het.

Moontlike verklarings? Natuurlik gaan dit oor die onkunde aangaande die logika van markgemiddeldes soos hierbo verduidelik. Waarskynlik ook omdat beleggingsadviseurs nie juis sulke beleggings aanmoedig weens ‘n gebrek aan insentiewe (of dalk insig) nie. Moet ook nie vergeet van die oeroue gedragsprobleme onder beleggers soos oormaat selfvertroue of hebsug nie. Maar dan speel die industrie in sy geheel daarin ‘n rol dat daar baie beleggers is wat glo dat hulle oor spesiale vaardighede, kennis en tegnieke beskik om beter as die mark te kan vaar. En dan maak goedkoper en vinnige internet verhandelingplatforms die “lewe ook makliker”. Die geheim is dat solank daar genoeg aktiewe deelnemers aan markverhandelinge deelneem gaan dit soos in die gholfspel hierbo makliker wees vir die top deelnemers om winste relatief tot die verloorders te realiseer.

Oorweeg die volgende verduideliking: Gestel ‘n aandeel verhandel tans teen R100, maar sy werklike (intrinsieke) waarde is R120. Met verloop van tyd beweeg die aandeelprys na die intrinsieke waarde. Gestel 25% van alle markdeelnemers beskik oor die vaardighede om die korrekte waarde van die aandeel te bepaal terwyl die res (75%) dit verkeerd kry. Die markopbrengs (gemiddelde) van die aandeel oor die periode is 20%. Indien daar geen indeksbeleggers sou wees nie, beteken dit dat die nie-vaardige beleggers (75%) swakker as die indeks sou vaar, terwyl 25% beter as die gemiddeld moes doen.  Scenario 1 in onderstaande tabel verwys hierna. Wanneer 25% van die nie-vaardige beleggers eerder die indeksbenadering sou volg en dus 20% verdien, beteken dit voorts dat onder Scenario 2 die ‘wins” van die vaardige beleggers relatief tot die nie-vaardige aktiewe beleggers krimp in vergeleke met wanneer alle markspelers aktief sou deelneem. Scenario 3 dui op die verdere inkrimping van “wins” soos meer deelnemers die indeksbenadering volg. Let daarop dat die totale groei (opbrengs) van die aandeel nie krimp nie – dit bly 20% – slegs die verdeling tussen “wenners” en “verloorders” verander soos die mark meer mededingend raak.   

	Scenario 1		Scenario 2		Scenario 3
	Deelnemers	Opbrengs	Deelnemers	Opbrengs	Deelnemers	Opbrengs
Vaardige aktiewe beleggers	25%	35%	25%	28%	25%	22%
Nie-vaardige aktiewe beleggers	75%	15%	50%	16%	25%	18%
Indeksbeleggers	0%	20%	25%	20%	50%	20%
Totale mark	100%	20%	100%	20%	100%	20%

               

Maar wat daarvan as beleggers hul beleggings na professionele instellings uitkontrakteer? Beteken dit dat ‘n belegger ‘n groter kans op sukses – om beter as die markgemiddelde te vaar – sal hê? Nee, nie noodwendig nie. Net soos in die gholfspel wanneer daar selfs net professionele gholfspelers sou oorbly, moet daar nog steeds “wenners” en “verloorders” wees. Hierdie gaping gaan inderdaad kleiner word, maar 50% van die aktiewe deelnemers moet nog steeds onder-gemiddeld wees! Daarteenoor moet met beleggings kostes aangegaan word en dit beteken dat aansienlik meer as 50% van die professionele deelnemers nie die gemiddelde gaan klop nie. 

Statistieke van effektetrustprestasies dui daarop dat slegs ongeveer een-derde van alle aandeelfondse oor byvoorbeeld die afgelope 10-jaar beleggingsperiode die markindeks kon uitstof. Op ‘n jaar-tot-jaar basis verskil die persentasie uitpresteerders aansienlik, maar ongelukkig is dit selde dieselfde beleggingsfondse wat dit jaar na jaar kan vermag.  Hierdie patrone sal voortduur – basies ‘n wiskundige sekerheid – en is dit duidelik dat die vooruitsige van buitensporige opbrengste (bokant die markgemiddelde) met behulp van professionele beleggingsbestuurders aansienlik minder is as wat die meeste van ons dink.

Dus, indien ons as beleggers onsself as rasioneel wil beskou, verg dit inderdaad ‘n eerlike selfondersoek. Oor watter vaardighede beskik ek wat my bogemiddeld sou maak in ‘n uiters mededingende mark? Ditto vir my professionele beleggingsbestuurder. Toegegee ‘n indeksbelegging is nie juis die mees opwindendste vooruitsig nie, maar behoort vir verreweg die meeste van beleggers ‘n kernbestanddeel van hul langtermyn beleggingsportefeulje uit te maak.