Gestel u moet ‘n
keuse in elk van die volgende situasies uitoefen:
A: ‘n Gewaarborgde wins van R75,000; of
B: 75% kans om R100,000 wins te maak en 25% kans
om geen wins te maak nie; en
C: ‘n Gewaarborgde verlies van R75,000; of
D: 75% kans om R100,000 te verloor en 25%
kans om niks te verloor nie.
Die meeste mense
sal A en D verkies – dit wil sê ‘n gewaarborgde wins in die een geval en
minstens ‘n kans om niks te verloor in die ander geval nie. Dit is egter ‘n
tipiese voorbeeld van hoe beleggers nie konsekwente besluitneming kan toepas
nie. In die een geval word risiko vermy om R75,000 wins te verseker, maar in
die ander geval word eerder groter risiko verkies ongeag die wesenlike gevaar
dat R100,000 eerder as R75,000 verloor kan word.
Hierdie asimmetriese
gedrag van beleggers jeens risiko in hul finansiёle besluitneming is trouens
heel goed nagevors en gedokumenteer. Mense is nou maar eenmaal sku vir die
moontlikheid om geld te verloor en die emosies gekoppel aan verliese is
relatief veel groter as die emosies wat met winste van soortgelyke omvang
ontlok sou word.
Derhalwe is die
kans goed dat beleggers (veral diegene wat nie met kundige advies bedien word
nie) veel eerder te konserwatiewe beleggingsopsies of beleggings waar kapitaal ten
alle tye gewaarborg is, sal opsoek. Ongelukkig is dit nou maar eenmaal die
harde ekonomiese werklikheid dat geen entrepeneur of sakeman ooit
noemenswaardig vergoed sal word indien hul nie bereid sou wees om
besigheidsrisikos te neem nie. Ditto vir die belegger. Indien ‘n belegger nie bereid is om risikos
te neem nie en eerder veilige hawens soos rente-draende depositos op te soek,
gaan reёle opbrengste (na inagneming van inflasie en belasting) nie realiseer
nie. In hierdie verband word nie verwys na onverskillige of roekelose
beleggings nie, maar goed-gediversifiseerde en dividend-betalende tipe
beleggings. Verder, gereguleerde portefeuljes wat veral die risiko van
wanbestuur minimaliseer, word sterk aanbeveel. Rente-draende beleggings het
natuurlik ‘n plek in enige portefeulje, veral om in onmiddelike
inkomstebehoeftes te kan voorsien, maar kan nie die oorheersende bate in ‘n
groeiportefeulje wees nie.
Die probleem met die
“veiligheid eerste” benadering is dikwels dat die werklike rede of doel met die
belegging nie noukeurig deurdink is nie. Byvoorbeeld om watter rede word geld
belê? Na my mening behoort daar ‘n enkele motivering te wees, naamlik om
inflasie oor tyd te klop, andersins word die koopkrag van geld onvermydelik
deur die uitwerking van inflasie weggekalwe. Trouens, ek sou wou redeneer
indien die uitprestering van inflasie nie die vernaamste oogmerk was nie, dit
beter sou wees om liefs nou die kapitaal te geniet alvorens inflasie in elk
geval die nutswaarde van jou geld gaan laat kwyn!
Ongelukkig meet
min beleggers hul groei in welvaart in reёle terme. Nie dat dit juis moeilik is
nie – inflasiestatistieke is geredelik beskikbaar – eerder is dit ‘n geval dat
beleggers verkies om die oёnskynlike hoёr nominale opbrengste te kwoteer as om die laer reёle of
inflasie-aangepaste opbrengskoerse te gebruik. Derhalwe word “verliese” slegs in nominale
terme beoordeel wat opsigself oёverblindery is. Weereens, soos met die bostaande
voorbeeld oor die uitoefening van verskillende keuses het sulke gedrag ‘n
psigiologiese oorsprong, of as u wil “hoe die menslike brein dink”.
Die brein het
twee tipes denkpatrone, naamlik ‘n intuïtiewe of ‘n vinnige, refleksiewe antwoord
en ‘n logiese, beredeneerde antwoord. Dit kan byvoorbeeld as volg gedemonstreer
word:
‘n Rakket en
tennisbal kos altesame R110. Indien die rakket R100 meer kos, wat kos die bal?
Die eerste of vinnige antwoord sou wees die bal kos R10. By verdere beskouing
van die vraag blyk dit dat die “vinnige” antwoord nie korrek kan wees nie omrede
die rakket R100 meer kos as die bal en gesamentlik kos die items R110.
Wiskundig kan die probleem as volg opgelos word:
Indien x = prys van rakket en y = prys van bal
x+y = 110
x-y = 100
Dus, 2x = 210
x = 105
en y = 5
Hierdie tipe
probleem illustreer dat ons nie altyd ons instinktiewe of ooglopende antwoorde
kan vertrou nie. Dikwels is daar veel beter alternatiewe beskikbaar, maar dit
verg beredenering, inspanning en moeite om by sulke oplossings uit te kom.
Dus, om terug te
keer na die probleemstelling van vroeër: Hoe kan ‘n belegger inflasie oor tyd
uitpresteer? Drie tipes beleggings kan hieraan voldoen, te wete aandele,
eiendom en inflasie-gekoppelde effekte. Elkeen hiervan dra die moontlikheid van
kapitaalverliese, veral oor die korttermyn. Dus is dit uiters belangrik vir ‘n
belegger om nie volgens korttermyn tendense oor die wenslikheid van sodanige
beleggings te oordeel nie. Eerder moet ‘n belegger of adviseur sulke beleggings
op waarde takseer, en nie op grond van historiese prestasies of die beloftes en
voorspellings van toekomstige prestasies nie.
Laastens is dit
raadsaam om nie alleen oor sulke beleggings besluite te neem nie. Na my mening
is daar te veel beleggers wat dink hul kan hul beleggings op eie houtjie
suksesvol bestuur. Vandag kan beleggers redelik maklik self transaksies doen,
maar dit beteken nie hul het die kennis of tegniese onderleg verwerf om
oordeelkundige besluite te kan neem nie.
In die beleggingswereld is daar te veel slaggate, te veel beloftes of
selfs te veel bangmaak stories om maklik objektiewe besluite te kan maak.
No comments:
Post a Comment